Minder pijn met morfinepompje

Afke Westra uit Dedgum (44) wordt al jaren gekweld door ondraaglijke rugpijn. Operaties, fysiotherapie, corsetten, bedrust en zenuwblokka­des konden de pijn niet wegnemen. Nu is onder de huid van haar buik een pompje geimplanteerd ter grootte van een forse fietsbel. Via een daaraan gekoppeld slangetje wordt morfine naar haar ruggemerg gepompt. Dit helpt. Voor Afke zijn de scherpe kantjes van haar rugpijn af. Er zijn nog maar enkele tiental­len patiënten in Nederland met een morfinepompje tegen extreme pijn.

Bij de brug van Dedgum staat het huis van de familie Westra. 'It swiete libben'. Een tuin die 's zomers zo nu en dan open­staat voor het publiek vanwege de bij­zondere planten en de combinaties van potten en antieke voorwerpen. Tuinieren en decoreren zijn hobbies van Afke Westra. Hobbies die zijn aangewakkerd door haar rugkwaal. „De tuin heeft mij elke dag nodig. Maar tegelijk heb ik de tuin nodig. Absoluut. Want ik moet mijn vertier hier om huis zoeken. Hier ben ik mezelf."

De eerste klachten begonnen al in de puberteit. „Een arts die me later onder­zocht, vroeg of ik topturnster was geweest, zo versleten waren de tussen­wervelschijven in mijn onderrug. De art­sen houden mijn rugkwaal nu op een spe­ling van de natuur: de rug begon al te slijten voordat ik volgroeid was. Omdat ik me dat niet bewust was, heb ik lange tijd dingen gedaan die voor mijn rug te zwaar waren: werken in de bejaarden­zorg, wielrennen, 's winters duurlopen, conditietraining op een sportschool. Ik wilde niet te snel aan mijn rugklachten toegeven, ik accepteerde steeds meer pijn.
Zij doorliep het hele medische circuit: fysiotherapie, corsetten, bedrust en pijn­bestrijding. Niets hielp. Op den duur kon ze zelfs niet meer lopen. Zeven jaar gele­den werd zij geopereerd in de St. Maar­tenkliniek in Nijmegen, een specialistisch orthopedisch centrum. Een aantal maan­den daarna volgde een tweede operatie.
Al haar hoop was op deze ingreep geves­tigd. "Ik dacht dat ik na mijn revalidatie­periode wel weer zou kunnen fietsen en in mei de Elfstedentocht zou kunnen rijden. Maar pas in juli zat ik weer voorzichtig op een fiets, een huis-tuin-en-keuken­model. Toen ik mijn rug weer ging belas­ten, kwam de pijn terug. Ook kreeg ik er nek- en borstwervelklachten bij. Het bleek geen tijdelijke terugval. De arts moest toegeven dat de ingreep bij mij geen resultaat had gehad en dat hij verder niets meer voor me kon doen."
Wat nog restte waren behandelingen bij Arnoud Vervest, anesthesioloog van de kliniek Pijnbestrijding in het Antonius Ziekenhuis in Sneek. „Hij probeerde door middel van injecties zenuwen te blokkeren. Vijf jaar lang ging ik het zie­kenhuis in en uit. Soms, als ik van de ope­ratiekamer kwam, dacht ik: `ik doe het nooit meer'. Maar ja, je denkt toch dat de volgende blokkade misschien wel effect zal hebben."
Pijn maakte leven onleefbaar
Afgelopen zomer was zij er slecht aan toe. Door de pijn had ze moeite haar eten binnen te houden. Ze viel vaak flauw en ze woog nog maar 45 kilo. Vervest stelde een nieuwe vinding voor, een morfine­pomp die onderhuids geimplanteerd zou worden. „Morfine, dacht ik, dat nooit weer. Ik had eerder een periode morfine moeten gebruiken en daarvan was ik afgekickt. Ik ging toen door een hel. Daarom vroeg ik eerst nog een second opinion in het Academisch Ziekenhuis Groningen. Na allerlei onderzoeken ver­telden ze dat ze niets meer aan alle voor­gaande behandelingen hadden toe te voe­gen. Eigenlijk moest er gewoon een nieu­we rug in."
Omdat het leven onleefbaar was gewor­den door de pijn, koos zij voor de morfi­nepomp. „Ik weet dat ik daar nooit meer af kom. En hoe lang kun je leven met een dagelijkse dosis morfine? Ik ben op een punt beland waarop de lengte van mijn leven me niet meer interesseert, het gaat om de inhoud van het leven."
Vervest noemt de pomp een fantastische uitvinding maar geen wondermiddel. „Deze behandeling kan een uitkomst zijn voor die mensen die ernstig lijden onder hun rugpijnen en die bij andere behande­lingen geen baat hebben gehad. Als een proef met een uitwendige pomp slaagt, wordt een elektronische pomp onder de buikwand geimplanteerd. Hieraan is een slangetje gekoppeld dat via de zij naar het ruggemerg gaat. Met heel lage dose­ringen morfine, van een halve tot een mil­ligram per dag, is een patiënt pijnvrij te krijgen."
De vinding op zich is wel bekend, maar de apparatuur en de electronica die hier­voor nodig zijn, zijn nieuw. Na twintig jaar ontwikkeling is er nu een kleine pomp die zeer nauwkeurig werkt, het is de 'Rolls Royce' onder de pijnbestrij­dingsapparaten. Ook wat kosten betreft. De pomp kost toch gauw € 20.000."
Via een doormeetkastje, aangesloten op een computer, kan de dosering van de pomp van buitenaf worden bijgesteld.
Als het reservoir leegraakt wordt de toegang van het reservoir met een speciale naald aangeprikt en bijgevuld. „Na alles
wat ik heb meegemaakt stelt zo'n prikje echt niks voor", aldus Afke.

Wanneer na drie of vier jaar de batterijen leeg raken, moet de pomp vervangen worden. „Gelukkig hebben we tot nu toe medewerking van de zorgverzekeraars in Friesland. Op grond van de kosten mag je patiënten dit systeem niet ontzeggen.
Deze vinding kan veel betekenen voor uitbehandelde pijnpatiënten. Er zouden wel eens meer mensen voor in aanmerking kunnen komen dan er nu worden behandeld"

Bron:

Leeuwarder Courant 6 feb. 1997

Door Aukje Mulder